Door: Inge Bouman
Er wordt al een poosje aandacht gevraagd voor allerlei psychische aandoeningen. Depressie, angststoornissen, PTSS, schizofrenie. Ik ben er blij mee dat steeds meer mensen openheid durven geven om dit uit de taboesfeer te halen. Nu moet de media nog stoppen met de belachelijke term ‘verwarde personen’ en dan komen we misschien nog verder. Graag zou ik nog een ander onderbelicht item aan de lijst willen toevoegen, of eigenlijk zelfs twee. Dit is erg moeilijk voor mij, je zult over enkele ogenblikken snappen waarom. Lees Inge’s blog: ‘Leven met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis’.
OPGELUCHT
Zodra je het hebt over persoonlijkheidsstoornissen, denken mensen vrijwel direct aan de borderline persoonlijkheidsstoornis. Of misschien nog wel de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Maar er zijn er meer: ik heb er zelfs twee. Zo’n drie jaar geleden, nadat ik met depressieve klachten aan een dagbehandeling begon, kreeg ik de diagnose ‘ontwijkende persoonlijkheidsstoornis’ en ‘afhankelijke persoonlijkheidsstoornis’. In eerste instantie was ik opgelucht. Behandelaren dachten namelijk aan borderline en vonden soms dat ze me daarom wel hard aan konden pakken. Maar nu mijn depressie al lange tijd weg is, merk ik pas écht hoe deze stoornissen mij afremmen. Ik zal proberen een korte uitleg geven…
In eerste instantie was ik opgelucht.
ONTWIJKENDE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS
De ontwijkende persoonlijkheidsstoornis (OPS) is een persoonlijkheidsstoornis die zich kenmerkt door geremdheid en het gevoel minderwaardig te zijn. Tevens zijn mensen met OPS meer dan normaal gevoelig voor kritiek of een negatief oordeel. Mensen met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis worden volledig in beslag genomen door hun eigen tekortkomingen. Ze vormen enkel relaties met anderen als ze ervan overtuigd zijn dat ze niet afgewezen zullen worden. Verlating en afwijzing is voor mensen met OPS vaak dermate pijnlijk dat ze er nog liever voor kiezen om eenzaam te zijn dan dat ze proberen contacten aan te gaan.
Hun overmatig afhankelijk gedrag kan relaties moeilijk of instabiel maken.
AFHANKELIJKE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS
De afhankelijke persoonlijkheidsstoornis (APS) is een persoonlijkheidsstoornis die wordt gekenmerkt door een aanhoudende psychische afhankelijkheid van andere mensen. Omdat mensen met APS zeer veel behoefte aan bevestiging of goedkeuring hebben, doen ze enorm hun best om het anderen naar de zin te maken. Ze kunnen gefrustreerd raken omdat ze zich ‘gedwongen’ voelen om dingen te doen die ze eigenlijk niet willen of omdat ze geen uiting aan hun gevoelens kunnen geven. Hun overmatig afhankelijk gedrag kan relaties moeilijk of instabiel maken. Ze hebben vaak een erg laag gevoel van eigenwaarde en zijn vatbaar voor andere psychische aandoeningen, met name depressie en angststoornissen. Het DSM-IV definieert de afhankelijk persoonlijkheidsstoornis als een aanhoudende en overmatige behoefte om verzorgd te worden. Dit leidt tot zelfonderwerping, overdreven aanhankelijk gedrag en verlatingsangst. De stoornis uit zich in de vroege volwassenheid in verschillende situaties.
Een leuke combinatie hé?
ONZEKER
Nu zijn er niet zo gek veel mensen die deze ‘stempeltjes’ met zich meedragen, maar het is er wel. Bij mij is het er; ik heb er last van, en ik kan het niet goed uitleggen aan anderen. Onlangs werd er tegen me gezegd toen ik een poging deed: “Ach, al die stempeltjes, je bent gewoon wat onzeker.”
Ach, al die stempeltjes, je bent gewoon wat onzeker.
Geloof mij: gewoon een beetje onzeker is een mega understatement. Ik ben niet alleen voor een groep onzeker, ik ben altijd onzeker. Altijd voel ik mij minderwaardig. Hoewel ik zo ontzettend veel behoefte heb aan contact met andere mensen levert het me altijd spanning op. Ik ben nooit ontspannen, ik zal me altijd aanpassen aan wat ik denk dat een ander van mij verwacht, ik ben bang voor conflicten, ik ben bang dat een ander iets negatiefs over me zal denken. Ik durf mensen niet goed dichtbij te laten. Soms wel, maar nooit écht dichtbij.
Ik maak grapjes om mezelf te beschermen en omdat ik me geen houding weet. Ik ben er van overtuigd dat ik niet zo heel veel kan. Het idee dat ik ergens op beoordeeld word levert soms zoveel spanning op, dat ik volledig kan blokkeren. Voor mij voelt het altijd alsof ik bij alles hulp nodig heb. Dit betekent concreet dat ik contacten aangaan en vriendschappen sluiten moeilijk vind. Hierin ben ik vermijdend, en daardoor voel ik me soms eenzaam en verdrietig.
Ze vonden me er niet klaar voor om daar te werken, want ik was te verlegen.
GEREMDHEID
Laatst had ik een sollicitatiegesprek. Het viel de mevrouw met wie ik het gesprek had op dat ik van nature wat onzeker en geremd ben. En dat terwijl ik juist zo mijn best deed om dit niet te laten zien. Ze bood me een meedraai ochtend aan, maar ik moest op die ochtend die geremdheid direct laten varen. Ik moest er staan. Hoe graag ik dat ook zou willen, dit ligt helaas niet binnen mijn mogelijkheden. Ik heb het geprobeerd, maar omdat ik werd beoordeeld klapte ik een aantal keer volledig dicht. Met alle wil van de wereld zou ik dit van me af willen schudden, maar ik kom er simpelweg niet uit. Een week later werd ik gebeld door het bedrijf. Ze vonden me er niet klaar voor om daar te werken, want ik was te verlegen.
Dit was natuurlijk niet de eerste keer. Al die jaren op school stond er onder aan mijn rapport: “Kom meer naar voren! Wees meer aanwezig!”, en bij het vinden van een baan stuit ik constant op hetzelfde probleem. “Je bent te onzeker, wij kiezen liever voor iemand anders….”
MEER LEZEN
- Lees meer over de ontwijkende persoonlijkheidsstoornis op de website van MIND.
- Lees meer over de afhankelijke persoonlijkheidsstoornis op de website van MIND.
